کتاب الأدب و النصوص لغیر الناطقین بالعربیة نوشتۀ حسن خمیس الملیجی، کتابی درسی است که با هدف آموزش متون نظم و نثر عربی در سطح پیشرفته برای فراگیران غیرعربزبان، طراحی و تدوین شده است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با توجه به معیارهای ویژۀ نقد کتب درسی، به ارزیابی و نقد کتاب مذکور پرداخته تا از این رهگذر، ضمن بیان ویژگیهای شکلی ...
بیشتر
کتاب الأدب و النصوص لغیر الناطقین بالعربیة نوشتۀ حسن خمیس الملیجی، کتابی درسی است که با هدف آموزش متون نظم و نثر عربی در سطح پیشرفته برای فراگیران غیرعربزبان، طراحی و تدوین شده است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با توجه به معیارهای ویژۀ نقد کتب درسی، به ارزیابی و نقد کتاب مذکور پرداخته تا از این رهگذر، ضمن بیان ویژگیهای شکلی و محتوایی، کاستیها و امتیازات آن را برای جامعۀ هدف تبیین کند. نتایج این مطالعه نشان میدهد صرفنظر از اشکالات شکلی، باتوجه به امتیازاتی مانند جامعیت محتوایی، انسجام ساختاری، روش ارائۀ درسها، زبان ساده و روان، و عدم مغایرت با مبانی اخلاقی و دینی میتواند بهمنزلۀ یکی از منابع فرعی درس آموزش متون در دورۀ کارشناسی زبان و ادبیات عربی مورد استفاده قرار گیرد.
کتابفی مناهج تحلیل الخطاب السردی اثر عمر عیلان در حوزۀ روایتپژوهی ساختارگرا با معرفی و تبیین نظریههای مختلف به خوانش انواع رویکردهای نقدی در متون پرداخته است. این جستار با بهره از شاخصهای نقد کتاب به بررسی این اثر میپردازد و ضمن بیان اثربخشی کتاب در مطالعات روایتپژوهی، مؤلفههای شکلی و محتوایی آن را موردنظر قرار میدهد. ...
بیشتر
کتابفی مناهج تحلیل الخطاب السردی اثر عمر عیلان در حوزۀ روایتپژوهی ساختارگرا با معرفی و تبیین نظریههای مختلف به خوانش انواع رویکردهای نقدی در متون پرداخته است. این جستار با بهره از شاخصهای نقد کتاب به بررسی این اثر میپردازد و ضمن بیان اثربخشی کتاب در مطالعات روایتپژوهی، مؤلفههای شکلی و محتوایی آن را موردنظر قرار میدهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، محتوا و مباحث مطرحشده در کتاب را بررسی میکند و در کنار نقد شکلی، به نقد محتوایی آن میپردازد تا میزان کارآمدی این اثر را برای بهرهمندی پژوهشگران ادبیات عربی روشن سازد. این کتاب با توجه به رویکردهای سهگانۀ خود در مطالعۀ روایتپژوهی متن و خوانش روانشناسی و جامعهشناسی متن به نظریات متنوع و متعددی اشاره دارد و اطلاعات مفید و گستردهای به خوانندگان ارائه میدهد، اما همین تنوع باعث شده است که گاه بهدلیل اختصارگویی، به همۀ جوانب یک دیدگاه و دستادوردهای آن پرداخته نشود. این کتاب خوانشی دوباره از رویکرد ساختارگراست، اما صرفاً توصیف و تبیین شاخصههای اجرایی کاربردی نظریهها و نه نقد همهجانبه و دقیق آن است.
کتابهایی که در یک موضوع نگاشته میشود گاهی این سؤال را درپی دارد که با وجود بودن یکی، فایدة بعدی چیست؟ آیا نقص یا خللی نویسندة دوم را بر آن داشته که دست به نگارش جدیدی بزند یا حتی فراتر از آن با وجود بودن تألیفات فراوانی در متون منتخب، که گاهی با شرح و تحلیل همراه است، چه سودی بهبار میآورد؟ دو کتاب موردنقد در یک سال نگاشته شده و ...
بیشتر
کتابهایی که در یک موضوع نگاشته میشود گاهی این سؤال را درپی دارد که با وجود بودن یکی، فایدة بعدی چیست؟ آیا نقص یا خللی نویسندة دوم را بر آن داشته که دست به نگارش جدیدی بزند یا حتی فراتر از آن با وجود بودن تألیفات فراوانی در متون منتخب، که گاهی با شرح و تحلیل همراه است، چه سودی بهبار میآورد؟ دو کتاب موردنقد در یک سال نگاشته شده و هر کدام با انگیزهای خاص یا احساس نیازی گردآوری شده است. اگر دو تألیف در یک سطح و با رویکرد واحدی بود امر موازنه دقیقتر و قدری سختتر میشد، اما از این دو تألیف مختارات عامری درسنامهای برای این مادة درسی بهشمار میآید و دیگری در راستای کتابهای سازمان سمت است که بیشتر جنبة آموزشی دارد و معیارهای خاصی نیز برای چاپ این کتابها دارد. نویسنده قصد خود را تکمیل کتاب تاریخ خود دانسته است. بهسبب شکل دو اثر و شیوة پرداختن به متون این دوره، مقایسة دقیق بین دو کتاب کمی دشوار بهنظر میرسد. از مهمترین نتایج حاصل از این تحقیق آنکه اشکالات تقریباً فراوان شکلی و محتوایی در هر دو کتاب وجود دارد که نباید در کتابهای آموزشی وجود داشته باشد. گزینش سرودهها در کتاب مختارات بیشتر بر اساس واقعیت دانشجوی کارشناسی است و کاملاً یک درسنامه بهشمار میآید، اما متون در کتاب المنتخب کاملتر و متنوعتر است.
نگارش کتاب درسی و آموزشی از یکسو به دانش، تخصص و تجربۀ نویسنده و از سوی دیگر نیازمند رعایت معیارهایی است که چنین کتابی باید داشته باشد. بنابراین کتابی که با هدف ویژۀ آموزش در دانشگاه تدوین میشود باید به محک نقد درآید تا قصد و هدف نویسنده ارزیابی شود. این مقاله درپی آن است تا کتاب ملامح الأدب فی العصر العبّاسی الأول نوشتۀ عبدالهادی ...
بیشتر
نگارش کتاب درسی و آموزشی از یکسو به دانش، تخصص و تجربۀ نویسنده و از سوی دیگر نیازمند رعایت معیارهایی است که چنین کتابی باید داشته باشد. بنابراین کتابی که با هدف ویژۀ آموزش در دانشگاه تدوین میشود باید به محک نقد درآید تا قصد و هدف نویسنده ارزیابی شود. این مقاله درپی آن است تا کتاب ملامح الأدب فی العصر العبّاسی الأول نوشتۀ عبدالهادی عبدالله عطیه را از نظر ساختار و شکل ظاهر و محتوا، بر اساس دیدگاه و معیارهایی که ناقدان حوزۀ نقد کتاب ارائه کردهاند، مطالعه و ارزیابی کند. نویسندۀ کتاب در بخش مقدمه اشاره میکند که این کتاب را برای دانشجویان و پژوهشگران نوشته و تلاش داشته است در تلفیق تاریخ ادبیات با متون شعری خواننده را به فهمی از این دوره رهنمون سازد. مهمترین نتایج بهدست آمده از این تحقیق اشاره دارد که این کتاب در شاخصههای شکلی دچار کاستی است ازجمله: صفحهآرایی نامناسب، عدم تفاوت فونت متن اصلی و ابیات شعری، باببندی نامناسب و عدم تناسب در حجم آنها و... . در شاخصههای محتوایی نیز نقصهای جدی وجود دارد ازجمله: مشخص نبودن هدف، عدم تناسب بین عنوان و محتوا، فقدان روش و ... . در یک کلام میتوان گفت که این کتاب معیارهای لازم را بهمنزلۀ یک کتاب دانشگاهی برای مقطع کارشناسی ندارد، اما برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری میتواند بهعنوان یک کتاب جنبی در درس تاریخ ادبیات عصر عباسی اول به دانشجویان معرفی شود.
هر پژوهش علمی از روش یا مجموعهای از روشها تبعیت کند. کتاب مناهج البحث الأدبی اثر یوسف خُلَیف در زمرۀ آثاری است که در حوزۀ روشهای تحقیق و شیوۀ تدوین اثری علمی نوشته شده است. مقالۀ حاضر در صدد است با روش توصیفی ـ انتقادی، این کتاب را از نظر شکلی و محتوایی مورد نقد قرار دهد. با توجه به علاقۀ نگارنده به مباحث روششناسی در پژوهشهای ...
بیشتر
هر پژوهش علمی از روش یا مجموعهای از روشها تبعیت کند. کتاب مناهج البحث الأدبی اثر یوسف خُلَیف در زمرۀ آثاری است که در حوزۀ روشهای تحقیق و شیوۀ تدوین اثری علمی نوشته شده است. مقالۀ حاضر در صدد است با روش توصیفی ـ انتقادی، این کتاب را از نظر شکلی و محتوایی مورد نقد قرار دهد. با توجه به علاقۀ نگارنده به مباحث روششناسی در پژوهشهای علمی، کتاب یادشده برای نقد انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان میدهد کتاب مذکور دارای محاسن و معایبی است: از محاسن آن طبقهبندی مطالب از علم روششناسی در غرب تا ادبیات عربی؛ اختصاص فصلی به شیوۀ تدوین پایاننامه؛ نقد بیطرفانۀ روشهای پژوهش در برخی از آثار قدیم و معاصر عربی؛ و ذکر نمونههایی برای آنها، ارائۀ مأخذشناسی در فصل چهارم، و از معایب این کتاب ایرادات چاپی، ویرایشی و گاهی نحوی؛ عدم هماهنگی میان عنوان کتاب و اهداف نویسنده؛ عدم مطابقت عنوان فصلها با محتوای آن؛ عدم مطابقت فهرست مطالب با محتوا؛ و عدم وجود فهرست منابع است.
نقد ساختاری و محتوایی کتابهای آموزشی، یکی از برجستهترین فعالیت های علمی است که گذشته از آگاهیبخشی و گشودن راه بر پژوهشهای کاربردی، نویسندگان را به تألیف بر اساس موازین دقیق علمی سوق میدهد. کتاب « ادبیات داستانی قدیم عربی، گونهشناسی و تحلیل عناصر داستانی » اثر خلیل پروینی و هومن ناظمیان از جمله کتابهایی است که با تأکید ...
بیشتر
نقد ساختاری و محتوایی کتابهای آموزشی، یکی از برجستهترین فعالیت های علمی است که گذشته از آگاهیبخشی و گشودن راه بر پژوهشهای کاربردی، نویسندگان را به تألیف بر اساس موازین دقیق علمی سوق میدهد. کتاب « ادبیات داستانی قدیم عربی، گونهشناسی و تحلیل عناصر داستانی » اثر خلیل پروینی و هومن ناظمیان از جمله کتابهایی است که با تأکید بر گونهشناسی و تحلیل عناصر داستانپردازی در نمونههای داستانی، سیر تحول ادبیات داستانی را در ادبیات قدیم عربی بررسی مینماید. پژوهش حاضر با روشی تحلیلی و با هدف توسعه پژوهش در حوزه نقد کتب دانشگاهی بر آن است تا با معرفی اینکتاب و نقد ساختاری و محتوایی آن، گذشته از ترغیب نویسندگان به غنیتر نمودن مباحث کتاب، در مسیر پویایی و توسعه پژوهش در حوزه نقد کتب دانشگاهی گامی تازه بردارد. با توجه به رویکرد آموزشی کتاب، در صورت رفع کاستیهای موجود، میتوان از آن بهعنوان منبعی کمک آموزشی در دانشگاهها، در دورههای کارشناسی ارشد و دکتری بهره گرفت.
تدوین منابع آموزشی صرف و نحو از دیرباز مورد توجه دانشمندان زبان عربی بوده و است. کتاب «دستور کاربردی زبان عربی جلد دوم: آموزش نحو » تالیف عبد الرسول کشفی، دکترای فلسفه و حکمت اسلامی، از جمله آثاری است که جهت آموزش نحو در دانشگاه ها به رشته تحریر درآمده و مورد توجه مدرسان و دانشجویان واقع و چاپ های متعددی از آن منتشر شده است. نیاز ...
بیشتر
تدوین منابع آموزشی صرف و نحو از دیرباز مورد توجه دانشمندان زبان عربی بوده و است. کتاب «دستور کاربردی زبان عربی جلد دوم: آموزش نحو » تالیف عبد الرسول کشفی، دکترای فلسفه و حکمت اسلامی، از جمله آثاری است که جهت آموزش نحو در دانشگاه ها به رشته تحریر درآمده و مورد توجه مدرسان و دانشجویان واقع و چاپ های متعددی از آن منتشر شده است. نیاز به منابع کارا بر اساس شاخص ها و استانداردهای یک کتاب درسی دانشگاهی، بررسی و نقد این اثر را ضروری می نماید. این پژوهش بر اساس دستورالعمل شورای بررسی متون و تحلیل محتوای کتاب، به بررسی و نقد این کتاب پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: وضوح و سهولت اثر، پرداختن به مباحث کلی و کاربردی و اجتناب از ذکر جزئیات غیر کاربردی، تنوع و کاربردی بودن تمرینات، تقسیم بندی های مناسب و استفاده از شاهد مثالهای قرآنی و روایی که علاوه بر جذابیت محتوایی، برای دانشجویان مأنوس است؛ در کنار این مزایا، این اثر دارای اشکالات متعدد لفظی و محتوایی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است به علاوه از نظر سطح محتوایی کتاب، این اثر بیشتر مناسب رشته های غیر تخصصی به نظر می رسد.
در این جستار کتاب «الکافی فی البلاغة : البیان و البدیع والمعانی» که یکی از کتب آموزشی علوم بلاغی و اثر ایمن امین عبدالغنی است را به منظور معرفی به جامعه علمی مورد تحلیل و بررسی نقادانه قرار دادهایم. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته و مهمترین نتایج در دو بخش نقاط قوت وکاستیهای کتاب تبیین شده است. از مهمترین ...
بیشتر
در این جستار کتاب «الکافی فی البلاغة : البیان و البدیع والمعانی» که یکی از کتب آموزشی علوم بلاغی و اثر ایمن امین عبدالغنی است را به منظور معرفی به جامعه علمی مورد تحلیل و بررسی نقادانه قرار دادهایم. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته و مهمترین نتایج در دو بخش نقاط قوت وکاستیهای کتاب تبیین شده است. از مهمترین نقاط قوت کتاب میتوان به این موارد اشاره کرد: داشتن زبانی روان وبدون اغلاط املایی ونگارشی، تمایز اصل متن با شاهد مثالها، اعراب گذاری دقیق آیات قرآنی و روایات و اشعار، وجود شاهد مثالهای متنوع و اجتناب از شاهد مثالهای تکراری، تنوع شاهد مثالها در قالب تمارین کاربردی از متون مختلف اعم از آیات و روایات واشعار دوره های مختلف، استفاده از جنبه ذوقی وعلمی بلاغت در مسائل دینی وفقهی و تفسیری ، استفاده از دستاوردهای بلاغت جدید مانند آواشناسی و تصاویر فنی، توضیح شاهد مثالها اعم از آیات وروایات واشعار به شکل مفصل و واضح . از کاستیهای کتاب میتوان به فقدان جداول و نمودارهای مناسب، نداشتن طرح مناسب روی جلد وهمچنین قلم نامناسب برای عبارات روی جلد، عدم رعایت نگارش یاء منقوص و مقصوره در برخی موارد اشاره نمود.