نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه شیراز

چکیده

ادبیات تطبیقی از شاخه‌های نقد ادبی است. همۀ آثاری را که تاکنون در این عرصه منتشر شده است می­‌توان به­طور کلی به چهار دسته تقسیم کرد: دستۀ نخست، آثاری که مربوط به نظریه‌پردازی در این عرصه است؛ دستۀ دوم، آثاری است که نگارنده عملاً به تطبیق بین مباحثی در ادبیات زبانی با زبان دیگر می­پردازد؛ و دستۀ سوم، آثاری است که پژوهشگر اثر خویش را آمیخته­ای از دو نوع پیش تنظیم می­کند، یعنی کتاب او شامل بخش نظریه­‌پردازی و بخش تطبیق است؛ دستۀ چهارم آثاری است که نگارنده براساس پژوهش­های خویش، با طرح ادبایی و آثاری از آنان، گزارش مبسوطی ارائه می­دهد و درمورد محتوای هرکدام نقد و نظر دارد. کتاب عصام بهی، از نوع چهارم است. در این نوشتار نگارندۀ این سطور، برای نقد و بررسی این کتاب، پس از بررسی ساختاری و محتوایی و توجه به اصطلاحات تخصصی موجود، بررسی تناسب اثر با اهداف نگارنده و تناسب محتوا با عنوان و فهرست و تناسب کتاب با تدریس در دانشگاه و روزآمدی اطلاعات و ارجاع به منابع معتبر و سنجش کتاب از حیث نوآوری و امانت­داری نگارندۀ آن و یافتن ویژگی‌های برتر و کاستی‌ها، مطالبی ارائه داده است.
از نتیجۀ این پژوهش برمی‌آید که پس از عملی ساختن پیشنهادها و اصلاحات لازم، با توجه به ساختار و نگرش دقیق به پیشگامان عرصۀ ادبیات تطبیقی و تمییز بین موازنه و مقارنه، این اثر به­منزلۀ یک منبع کمک­درسی در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در درس نقد ادبی مفید است.

کلیدواژه‌ها

بهی، ع. (1996). طلائع المقارنة فی الأدب العربی الحدیث. القاهرة: دار النشر للجامعات.
پراور، ز.س. (1925). درآمدی بر مطالعات ادبی تطبیقی. ترجمۀ ع.ر. انوشیروانی و م. حسینی. تهران: سمت.
حسان، ع. (1998). الأدب المقارن و التراث الإسلامی. القاهرة: مکتبة الآداب.
خضری، ح. (1392). الأدب المقارن فی إیران والعالم العربی. طهران: سمت.
الخطیب، ح. (1999). آفاق الأدب المقارن عالمیاً و عربیّاً. دمشق: دارالفکر.
خلوصی، ص. (1957). دراسات فی الأدب المقارن و المذاهب الأدبیة. بغداد: مطبعة الرابطة.
دامادی، س.م. (1379). مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی. تهران: دانشگاه تهران.
السعید جمال­الدین، م. (1389). الأدب المقارن. ترجمۀ س. حسامپور و ح. کیانی. شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز.
السید، ش. (2006). فصول من الأدب المقارن. القاهرة: دار غریب للطباعة والنشر والتوزیع.
علوش، س. (1987). مکوّنات الأدب المقارن فی العالم العربی. بیروت: الشرکة العالمیّة للکتاب.
یوست، ف. (1397). درآمدی بر ادبیات تطبیقی. ترجمۀ ع.ر. انوشیروانی، ل. آتشی، و ر. بهادری. تهران: سمت.