نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه عربی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

گردآوری متن آموزشی مناسب از شعر معاصر عرب کار طاقت فرسائی است، زیرا باید گرایش‌های گوناگون شعری، گستردگی جغرافیایی و تاریخی، کثرت رخدادهای شعری و فراوانی شاعران بزرگ را در شعر معاصر عرب نشان دهد. همچنین، باتوجه به نقش تربیتی رشته‌های ادبیات، لازم است که جنبه تربیتی این متون هم مد نظر باشد. کتاب «موسوعة الشعراء العرب المعاصرین(دراسات و مختارات)» نوشته «نجیب بعینی» پژوهشگرلبنانی، یکی ازاین مجموعه گزیده‌های شعر معاصر عرب است که گاهی آن را به عنوان یکی منابع درسی متون نظم معاصر، معرفی می‌نمایند. برای شناخت ویژگی‌های خوب وبد این کتاب، می‌توان با روش توصیفی وتحلیلی نقد محتوای کمی وکیفی آن، دریافت که ویژگی بارز این کتاب، گزینش نمونه شعرهایی از شعر معاصر عرب است که واکنشی به مسائل سیاسی روز به شمار می‌رود ونوعی تعهد ادبی را در حوزه سیاست واخلاق نشان می‌دهد. ضمن اینکه به شعر شاعرانی از حوزه کشورهای خلیج فارس توجه کرده است که معمولا دیگر گزیده های شعر معاصر عرب، آنان را نادیده انگاشته‌اند. این امر نشان‌دهنده پوشش گستره جغرافیایی بیشتری است، اما با این وجود فاقد شیوه علمی نگارش متن آموزشی است، نه اخلاق علمی را در استناد‌دهی رعایت نموده ونه ازتحلیل هنری ونقد ادبی، بهره برده است. معیار موضوعی هم ندارد، لذا نمی‌توان آن را شایسته یک متن آموزشی دانشگاهی در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانست. اگرچه تدریس آن در دوره کارشناسی تا حدودی قابل قبول می ‌نماید.

کلیدواژه‌ها

بعینی، نجیب (2003)، موسوعة الشعراء العرب المعاصرون، بیروت: دار المناهل.
جعفری هرندی، رضا، احمدرضا نصر، و ابراهیم میرشاه جعفری (1387)، «تحلیل محتوا، روشی پرکاربرد در مطالعات علوم اجتماعی، رفتاری، و انسانی با تأکید بر تحلیل محتوای کتاب‌های درسی»، فصل‌نامۀ روششناسی علوم انسانی، س 14، ش 55، تابستان.
شریعتمداری، علی (1381)، چگونگی ارتقای سطح علمی کشور، تهران: فراشناختی اندیشه.
عطالله، منیر (2014)، «الکاتب نجیب البعینی»، مجلة العمامة: موقع المجلة الکترونیکة:
<http://www.al-amama.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1298>
العطرونی، الیاس (۲۰۱۸)، «نجیب البعینی فی ذمة الله باحث و مؤرخ و مؤسس»، مجلة اللواب، بیروت (۱۱/ کانون الاول): <http://aliwaa.com.lb/03042020>.
مختاری، قاسم و مطهره فرجی (۱۳۹۴)، «نقد و بررسی کتاب مختارات من الشعر العربی الحدیث، اثر مصطفی بَدَوی»، دوفصل‌نامۀ پژوهش و نگارش، سازمان سمت، دورۀ 19، ش 36، بهار و تابستان.
معروفی، یحیی و محمدرضا یوسف‌زاده (1388)، تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان: سپهر دانش.
میرزایی، فرامرز (2002)، «المؤثرات الهامه فی الأدب العربی الحدیث»، مجلة العلوم الانسانیة، س 9، ش 2.
میرزایی، فرامرز و حسین ابویسانی (۱۳۹۳)، «تحلیل انتقادی کتاب الاتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث، نوشتۀ سلمی خضراء جیوسی»، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، دورۀ 14، ش ۳۳، اسفند.