نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عربی دانشگاه پیام نور سنقر کرمانشاه

چکیده

یکی از دوره های پر فراز و نشیب تاریخ عربی اسلامی دوره مملوکی و عثمانی است؛ دوره‌ای که به ناحقّ انحطاط و افول ادبیات عربی نامیده شده با این‌که سرشار از تألیفات عدیده‌ای است که بر غنای ادبیات عربی اسلامی افزوده است، از جمله کتاب‌هایی که در رابطه با تاریخ ادبیات این دوره نوشته شده است کتاب «تأریخ الأدب فی عصر الانحطاط (العصران المملوکی والعثمانی)» اثر دکتر نادر نظام طهرانی است که در جستار حاضر به نقد آن می‌پردازیم؛ نقد و بررسی آثار علمی، سنّت پسندیده‌ای در حوزه علوم مختلف به شمار می‌رود، و اگر منصفانه و به دور از غرض ورزی صورت بگیرد، بر رشد وتعالی علمی جامعه کمک می‌کند و مؤلفان را نیز در بهبود و برطرف کردن معایب و کاستی‌های آثارشان یاری خواهد رساند. پس از بررسی کتاب، می‌توان نکات قوت را در چند مورد خلاصه کرد: حروف نگاری خوب، پرداختن به شعر و نثر در کنار تاریخ و شرح ابیات شعری، ابتکار و نوآوری در مقایسه با دیگر کتب آموزشی. نکات ضعفی هم مانند: نداشتن ارجاع و استناد و منابع، خلاصه گویی در برخی موارد و بر شمردن برخی شاعران فارس زبان ایرانی تبار در زمره شعرای عصر انحطاط.

کلیدواژه‌ها

اسلامی، محسن (1391)، «از مبانی نظری تا گام‌های عملی نقد کتاب»، ماه‌نامة جهان کتاب، س 17، ش 6-8.
امین، بکری شیخ (1986)، مطالعات فی الشعر المملوکی و العثمانی، بیروت: دارالعلم للملایین.
البرازی، مجد محمد الباکیر (1987)، فقه اللغة، عمان: دار مجدلاوی للنشر والتوزیع.
توکلی محمدی، محمودرضا (1398)، «نقد کتاب الأدب المصری فی ظلّ الحکم العثمانی»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامه‌‌های علوم انسانی، س 19، ش 8.
دلاور، علی (1385)، روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: پیام نور.
زینی‌وند، تورج و پروانه ستایش‌نیا (1390)، «درآمدی تحلیلی بر شعر عصر انحطاط در پرتو جامعه‌شناختی ادبی»، لسان مبین، س 3، ش 6.
ضیف، شوقی (1972)، البحث الأدبی: طبیعته، مناهجه، أصوله، مصادره، القاهرة: دار المعارف.
عسکری، صادق (1396)، «بررسی و نقد کتاب آفاق الشعر العربی فی العصر المملوکی»، پژوهش‌نامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، س 17، ش 1.
مقدسی، ابوالحسن و دیگران (1396)، «معرفی و نقد و بررسی کتاب نصوص من الأدب الأندلسی»، مجلة انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش 43.
نظام طهرانی، نادر (1393)، تاریخ الادب فی عصر الانحطاط (العصران المملوکی والعثمانی)، تهران: فرهنگ منهاج.
نورایی، مرتضی (1387)، راه‌نمای نگارش در تاریخ، مشهد: جهاد دانشگاهی.
http://mawdoo3.com