نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران

2 دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران،

چکیده

در رابطه با شعر و ادبیات عصر عباسی، نقدها و تحلیل­های متعددی به رشتۀ تحریر درآمده است. کتاب فی الشعر العباسی، تحلیل وتذوق، اثر ابراهیم عوض، ناقد و ادیب مصری است که می­کوشد با زبانی ساده و به دور از تکلف و اصطلاحات پیچیدۀ نقدی، برجسته­ترین قصاید ادب عباسی را برای مخاطب قابل فهم سازد و با رویکرد فرمالیستی، جنبه­های زیبایی­شناسی آن را تبیین کند. پژوهش حاضر با معرفی جایگاه و هدف این کتاب، آن را در شکل و محتوا، مورد نقد و ارزیابی قرار می­دهد.
از مزایای کتاب می­توان به جنبۀ کاربردی آن، تناسب طرح جلد با موضوع، انتخاب شاهکارهای دورۀ عباسی، و غلبۀ تحلیل و تحقیق بر تقلید و جمع­آوری اشاره کرد. نداشتن مقدمۀ مناسب و کافی، نداشتن نتیجه، نداشتن فهرست منابع و عدم توجه به همۀ مبانی نقد زیباشناسی و تطبیق آن­ها بر قصاید، از مهم­ترین اشکالات کتاب است. درمجموع اثر حاضر به­دلیل ویژگی کاربردی خود می­تواند به­عنوان دو واحد درسی برای دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی ارشد به­عنوان درس «نقد و تحلیل زیبایی­شناسی شعر عباسی» تدریس شود.

کلیدواژه‌ها

اکبری­تبار، ع.ا. (1391). مطالعه­ای در باب فرایند طراحی جلد کتاب به همراه نظرسنجی درمورد طرح جلد کتاب­های انتشارات سورۀ مهر. کتاب مهر، 5، 128ـ151.
امین مقدسی، ا.، نویدی، ع.، و بیات، م. (1396). معرفی و نقد و بررسی کتاب «نصوص من الادب الاندلسی». الجمعیة اللعلمیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها، 46، 239 -260.
جبری، . (1391). نقد زیبایی­شناسی هنری در متن ادبی (مطالعۀ موردی یک غزل حافظ). مطالعات زبانی و بلاغی، 5، 31 ـ 62.
جمشیدی، ل. (1395). نقد و بررسی کتاب «أمراء الشعر العربی فی العصر العباسی». پژوهش­نامۀ انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی، 6(43)، 73ـ95.
حافظ­نیا،  م.ر. (1393).  مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت.
درودی، ف. (1393). درآمدی بر انواع نقد و کارکردهای آن. نقد کتاب، 3 و 4، 221ـ234.
سلطانی، م.ع. (1369). ضرورت و شیوۀ نقد کتاب. آیینۀ پژوهش، 1، 10-17.
شلبی، ا. (1974). کیف تکتب بحثا أو رسالة. القاهره: مکتبة النهضة العربیة.
ضیف، ش. (1972). البحث الأدبی طبیعته ومناهجه وأصول ومصادره. القاهرة: دارالمعارف.
عسکری، ص. (1389). نقدی بر انتخاب موضوع و عنوان مقاله در مجلات علمی ـ پژوهشی زبان و ادبیات عربی. زبان و ادبیات عربی، 2، 97ـ118.
عوض، ا. (1427ق/2006). فی الشعر العباسی تحلیل وتذوق. القاهره: المنار للطباعة و النشر.
مشکین فام، ب. (1386). البحث الادبی مناهجه ومصادره. تهران: سمت.
مقدسی، ا. (1999). أمراء الشعر العربی فی العصر العباسی. دار العلم لللملایین.