نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه عربی دانشکدۀ زبان‌های خارجی دانشگاه اصفهان،

چکیده

نگارش کتاب درسی و آموزشی از یک­سو به دانش، تخصص و تجربۀ نویسنده و از سوی دیگر نیازمند رعایت معیارهایی است که چنین کتابی باید داشته باشد. بنابراین کتابی که با هدف ویژۀ آموزش در دانشگاه تدوین می‌شود باید به محک نقد درآید تا قصد و هدف نویسنده ارزیابی شود.
این مقاله درپی آن است تا کتاب ملامح الأدب فی العصر العبّاسی الأول نوشتۀ عبدالهادی عبدالله عطیه را از نظر ساختار و شکل ظاهر و محتوا، بر اساس دیدگاه و معیارهایی که ناقدان حوزۀ نقد کتاب ارائه کرده­اند، مطالعه و ارزیابی کند. نویسندۀ کتاب در بخش مقدمه اشاره می­کند که این کتاب را برای دانشجویان و پژوهشگران نوشته و تلاش داشته است در تلفیق تاریخ ادبیات با متون شعری خواننده را به فهمی از این دوره رهنمون سازد. مهم­ترین نتایج به­دست آمده از این تحقیق اشاره دارد که این کتاب در شاخصه‌های شکلی دچار کاستی است ازجمله: صفحه­آرایی نامناسب، عدم تفاوت فونت متن اصلی و ابیات شعری، باب­بندی نامناسب و عدم تناسب در حجم آن‌ها و... . در شاخصه‌های محتوایی نیز نقص‌های جدی وجود دارد ازجمله: مشخص نبودن هدف، عدم تناسب بین عنوان و محتوا، فقدان روش و ... . در یک کلام می­توان گفت که این کتاب معیارهای لازم را به­منزلۀ یک کتاب دانشگاهی برای مقطع کارشناسی ندارد، اما برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری می­تواند به­عنوان یک کتاب جنبی در درس تاریخ ادبیات عصر عباسی اول به دانشجویان معرفی شود.

کلیدواژه‌ها

اسلامی، س.ح. (1392). چرا و چگونه ارجاع دهیم؟. آینۀ پژوهش، 1، 5ـ12.
رضی، ا. (1388). شاخص­های ارزیابی و نقد کتاب­های درسی دانشگاهی. سخن سمت، 21، 21ـ30.
عطیه، ع. ع. (2005). ملامح الأدب فی العصر العبّاسی الأوّل. اسکندریه: مکتبة بستان المعرفة.
فتوحی، م.  (1387). نظریۀ تاریخ ادبیات. تهران: سخن.
قمری، ح. (1396). ویژگی­های محتوای درسی مطلوب تاریخ ادبیات در دورۀ دوم متوسطه، رشتۀ ادبیات و علوم انسانی. نوآوری­های آموزشی، 64، 77ـ100.
کاردان، ع.م. (1382). نقش کتاب دانشگاهی و ویژگی­های آن. سخن سمت، 10، 1ـ13.
متقی­زاده، ع. (1379). نقد و تحلیل محتوا در تراز کتاب­های درسی دانشگاهی مطالعۀ موردی: کتاب قواعد و متون عربی. پژوهش­نامۀ انتقادی متون و برنامه­ریزی علوم انسانی، 4، 217ـ233.
ملکی، ح. (1384). شیوۀ طراحی و تألیف کتب درسی. سخن سمت، 15، 9ـ22.
ملکی، ح. (1385). مبانی و معیارهای نقد کتاب درسی دانشگاهی. سخن سمت، 17، 7ـ20.
منصوریان، ی. (1392). صد ویژگی کتاب­های دانشگاهی کارآمد و اثربخش. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 29، 1ـ17.
میرباقری فرد، س.ع.ا. (1396). دربارۀ تاریخ ادبیات (مقدمه). تهران: سمت.