نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهرا، تهران

چکیده

کتابفی مناهج تحلیل الخطاب السردی اثر عمر عیلان در حوزۀ روایت­پژوهی ساختارگرا با معرفی و تبیین نظریه­های مختلف به خوانش انواع رویکردهای نقدی در متون پرداخته است. این جستار با بهره از شاخص­های نقد کتاب به بررسی این اثر می­پردازد و ضمن بیان اثربخشی کتاب در مطالعات روایت­پژوهی، مؤلفه­های شکلی و محتوایی آن را موردنظر قرار می­دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی، محتوا و مباحث مطرح­شده در کتاب را بررسی می­کند و در کنار نقد شکلی، به نقد محتوایی آن­ می­پردازد تا میزان کارآمدی این اثر را برای بهره­مندی پژوهشگران ادبیات عربی روشن سازد. این کتاب با توجه به رویکردهای سه­گانۀ خود در مطالعۀ روایت­پژوهی متن و خوانش روان­شناسی و جامعه‌شناسی متن به نظریات متنوع و متعددی اشاره دارد و اطلاعات مفید و گسترده­ای به خوانندگان ارائه می­دهد، اما همین تنوع باعث شده است که گاه به‌دلیل اختصارگویی، به همۀ جوانب یک دیدگاه و دستادوردهای آن پرداخته نشود. این کتاب خوانشی دوباره از رویکرد ساختارگراست، اما صرفاً توصیف و تبیین شاخصه­های اجرایی کاربردی نظریه­ها و نه نقد همه­جانبه و دقیق آن است.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم، س. (1998). نظریة الروایة دراسة لمناهج النقد الأدبی فی معالجة فن القصة. قاهره: دار قباء للطباعة والنشر والتوزیع.
ابوخلدون، ساطع الحصری (1967). دراسات عن مقدمة ابن خلدون. بیروت: مکتبة الخانجی دارالکتاب العربی.
احمدی، ب. (1380). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
اسکولز، ر. (1393). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ ف. طاهری. تهران: آگاه.
تودروف، ت.(1377). منطق گفت­وگویی میخائیل باختین. ترجمۀ د. کریمی. تهران: نشر مرکز.
پاینده، ح. (1388). نقد شعر «زمستان» از منظریه نظریۀ روان­کاوی لاکان. زبان و ادب پارسی، 42، 27ـ46.
دبیرمقدم، م. (1398). زبان­شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. ویراست سوم. تهران: سمت.
رهنما، ه. (1394). درآمدی به روایت­شناسی، رولان بارت، تزوتیفان تودوروف، جرالد پرینس. تهران: هرمس.
عصفور، ج. (2009). تیارات نقدیة محدثة. قاهره: المرکز القومی للترجمة.
عیلان، (2008). فی مناهج تحلیل الخطاب السردی. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
غرماص، ج.، کورتیس، ج.، وآخرون (2014). المنهج السیمیائی الخلفیات النظریة وآلیات التطبیق. ترجمه و تقدیم: بورایو. الجزائر: دارالتنویر.
صاعدی، ر. (1395). بررسی و تحلیل کتاب بنیة النص السردی من منظور النقد الأدبی. پژوهش­نامۀ نقد ادب عربی، 12، 135ـ157.
مبارکیه، ع. (2008). روایة مثلث الرافدین للروائیة السوریة سها جلال جودت دراسة سیمیائیة سردیة. محاضرات الملتقی الخامس السیمیاء والنص الأدبی. دانشگاه محمد خیضر بسکره الجزائر. 405ـ421.
المختاری، ز. (1998). سیکولوجیة الصورة الشعریة فی نقد العقاد (نموذجا). دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
مکاریک، ا. ر. (1388). دانش­نامۀ نظریه­های ادبی معاصر. ترجمۀ م. مهاجر و م. نبوی. تهران: آگه.
ناظمیان، ه. (1359). نگاهی به کتاب نظریة البنائیة فی النقد الأدبی. پژوهش­نامۀ نقد ادب عربی، 12، 231ـ253.
نامور مطلق، ب. (1392). درآمدی بر اسطوره­شناسی (نظریه­ها و کاربردها). تهران: سخن.
هرمن، د. (1395). عناصر بنیادین در نظریه­های روایت. ترجمۀ ح. صافی. تهران: نشر نی.
سرفصل دروس بازنگری­شده دورۀ کارشناسی پیوستۀ رشتۀ زبان و ادبیات عربی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1389.
سر فصل تدوین­شده کارشناسی ارشد رشتۀ ادبیات عربی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سال 1395.