نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران،

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گلستان، گرگان

چکیده

خوانش کتاب­ها با دیدگاه انتقادی، یکی از بهترین­ شیوه‌­های سوق دادن نویسندگان به­‌سمت کاربردی­‌سازی آثار و بهبود سطح علمی و آموزشی تألیفات آن­هاست. بررسی و سنجش ساختاری و محتوایی اثر با معیارهای علمی و ارائۀ راه­­کارهایی برای رفع نواقص و افزایش اثربخشی مطالب کتاب، به نویسنده در ارائۀ هر چه بهتر محتوای علمی و آموزشی یاری
می‌رساند. در این میان، نقد کتاب­های درسی اهمیت ویژه­ای دارد. از جملۀ این کتاب­ها، می­توان به آموزش صرف عربی اثر عبدالهادی فقهی­زاده اشاره کرد. روش نویسنده در این کتاب روش استنباطی است؛ بدین­صورت که ابتدا شاهد مثال­ها را ذکر می­کند و سپس قواعد را توضیح می­دهد. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی نقاط قوت و ضعف این اثر را از دو جنبۀ شکل و محتوا بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که کتاب در برخی درس­ها به آن دسته از قواعدی که ضروری به­نظر نمی­رسد و گاهی در حاشیه قرار دارند، پرداخته است. همچنین، به مسئلۀ معنا و ظرافت­های

کلیدواژه‌ها

ابوبکر، أ. م. (1411ق). القواعد الذهبیة فی الاملاء و الترقیم، وزارة الأعلام بأبها.
ابن عقیل، ع. (1964). شرح ابن عقیل. ضبط و تعلیق: م. عبدالحمید. تهران: ناصرخسرو.
ابوسلیمان، ع.ا. (1387). روش تحقیق علمی به زبان عربی. ترجمۀ م.ب. حسینی و م. طوسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
احمدی ­گیوی، ح.، و حاکمی، ا.، شکری، ی.، و طباطبائی اردکانی، س.م. (1382). زبان و نگارش فارسی. تهران: سمت.
باب­الحوائجی، ف. (1387). آشنایی با مبانی چاپ و نشر با تأکید بر نشر الکترونیکی و اقتصاد نشر. تهران: چاپار.
جزایری، س.ح. (1395). دانش صرف.  قم: نصایح.
حسن، ع. (1380). النحو الوافی. الجزء الأول. قم: صداقت.
الحملاوی، ش. آ. (1999). شذا العرف فی فن الصرف. مراجعه: ح. عاصی. بیروت: دار­الفکر العربی.
دیباجی، س.ا. (1377). الجدید فی الصرف و النحو. تهران: سمت.
الراجحی، ع. (2009). التطبیق الصرفی. بیروت: دارالنهضة العربیة.
سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی (1383). وی‍ژگی­های کتاب­های آموزشی: مجموعه راهنماهای تولید کتاب­های آموزشی1. تهران: دفتر انتشارات کمک­آموزشی.
السامرائی، ف.ص. (2013). الصرف العربی، أحکام و معان. بیروت: دار ابن­کثیر.
سلمانی مروست، م.ع. (1399). بررسی و نقد کتاب دستور کاربردی زبان عربی (آموزش نحو) از عبد­الرسول کشفینقد­نامه زبان و ادبیات عربی، 1،  109ـ124.
سیوطی، ع.ا. (1987). الأشباه و النظائر فی النحو. بیروت: دارالکتب العلمیة.
شرتونی، ر. (1389).مبادی العربیة.تهران: اساطیر.
شکیب انصاری، م. (1379). علم النحو و الإعراب. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
عابدین، ع. (بی­تا). مزالق فی طریق البحث اللغوی و الأدبی و توثیق النصوص. دارجامعة الخرطوم.
فرضی­شوب، ف. (1399). نقدی بر کتاب آموزش صرف (دستور کاربردی زبان) عبدالرسول کشفی. نقد­نامۀ زبان و ادبیات عربی، 1، 148ـ163.
فقهی­زاده، ع. (1395). آموزش صرف عربی. تهران: سمت.
الفیضی، ع.، و الدارمی، ع. (2016). تیسیر الصرف. قم: مجلس التعلیم الإسلامی کیرالا.
قاری، ا. (1395). صرف مقدماتی. قم: مناره.
کشمیری، ع. (1395). صرف کاربردی، آموزش پیشرفته دانش صرف. ج1و 2. قم: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
کیانی، ح. (1391). بررسی و نقد کتاب قواعد کاربردی زبان عربی. پژوهش­نامۀ انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی، 2، 91ـ 104.
محمدنژاد عالی­زمینی، ی. (1391). شیوه­نامۀ پژوهش و نگارش علمی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
الملاهی، ع. (2014). البسیط فی الصرف. بی­جا: بی­نا.
منصوریان، ی. (1392). صد ویژگی کتاب­های دانشگاهی کارآمد و اثربخش. پژوهش و نگارش­کتب دانشگاهی، 29، 1ـ17.
میمندی، و.، و خبازی اشرف، ن. (1394). الصرف 1 در ترازوی نقد. پژوهش­نامۀ انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی، 1، 1ـ19.
نجفی أسداللهی، س. (1386). الطریقة الجدیدة من دروس دارالعلوم العربیة. تهران: خواجه.
نعمتی قزوینی، م.، و رخشنده­نیا، س.ا. (1391). نقد کتاب صرف ساده. پژوهش­نامۀ انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی، 2، 127ـ 137.
یعقوب، إ.ب. (1998). موسوعة النحو و الصرف و الإعراب. بیروت: دارالعلم للملایین.