نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور،
چکیده
یکی از چالش‌برانگیزترین درس‌های رشتة زبان و ادبیات عربی، درس نقد ادبی است. این درس که سابقهای دیرین در دانشگاههای ایران دارد، منابع و کتابهای متعددی برای آموزش آن تعریف شده است. یکی از منابع مهم عربی در این زمینه، کتاب فی النقد الأدبی (1972م) اثرِ نویسندة معاصر لبنانی، عبدالعزیز عتیق است. این کتاب از قدیمترین کتابهای عربی در حوزة نقد ادبی است که به‌منزلۀ منبع دانشگاهی، در ایران و بسیاری از کشورهای عربی مورد استفاده قرار میگیرد. این کتاب در 380 صفحه و ده فصل تدوین شده است. مؤلف کتاب در شش فصل آغازین، به بررسی کلمة «ادبیات» به‌منزلۀ یکی از کلیدواژههای موضوع کتابش پرداخته و نشئت، شکلگیری و مفهوم این واژه را مورد واکاوی قرار میدهد و در ادامه، رابطة ادبیات با علم روانشناسی را تبیین می‌کند و آنگاه به بیان عناصر و انواع ادبیات میپردازد. توضیح دربارة مکاتبِ ادبی در غرب، تعریف نقد و بیانِ کارکرد و هدف آن، شیوههای مختلف در نقد ادبی و بحثی در رابطه با سرقت‌های شعری، دیگر فصلهای کتاب را تشکیل میدهد. ساختار این کتاب، اصولی و روشمند است و مطالب تئوری و نظری را به شکلی منظم ارائه داده است، اما در تطبیق عملی مطالب بر متون ادبی، توفیق چندانی حاصل نکرده است. عدم ارجاع در اغلب موارد در نقل‌قولها، سرقت علمی، عدم تناسب در تقدیم و تأخیر مباحث، نپرداختن به آرا و نظرات ناقدان برجستة معاصر، ذکر مسائل غیرمرتبط به موضوع و .... ازجمله معایب شکلی و محتوایی کتاب است.
کلیدواژه‌ها
)